احمد عربلو در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره وضعیت کمیکاستریپ در ایران اظهار کرد: این صنعت در کشور ما بسیار افول کرده و به آن پرداخته نمیشود. ما از این سبک عقب ماندهایم و نتوانستهایم از ظرفیتهای خوب آن استفاده کنیم. به کمیکاستریپ باید مانند یک فیلم پرداخته شود و نیاز به گروهی دارد که بخشهای مختلف کار را انجام دهند؛ مانند کارگردان، فیلمنامهنویس، داستان و غیره.
این نویسنده، عوامل متعددی را مسبب این وضعیت دانست و گفت: از جمله این عوامل میتوان به هزینه بالای کار اشاره کرد. کمیکاستریپ از نظر تصویرگری نیاز به تصاویر بسیار زیادی دارد و ناشران هم به همین دلیل حاضر به سرمایهگذاری در این حوزه نیستند، چون هزینه تمام شده کتاب بسیار بالا میشود و ممکن است در بازار فروش چندانی نداشته باشد، چراکه در جامعه ما اهمیت این صنعت برای مخاطبان جا نیفتاده و از کتابهای این حوزه استقبال نمیکنند و علیرغم اینکه این آثار هم بسیار جذابند و هم برای ناشران میتوانند درآمدزا باشند، مورد توجه قرار نمیگیرند. ناشران به خاطر ترس از عدم بازگشت پول، به سراغ این حوزه نمیروند.
وی اضافه کرد: این عدم استقبال سبب شده که نویسندگان ما هم توجه زیادی یه این حوزه نداشته باشند و تعداد نویسندگان کمیکاستریپ در ایران بسیار کم و انگشتشمار باشد. اصولا تولید استوریبورد با نوشتن داستانهای دیگر کاملا متفاوت است و در واقع نوعی فیلمنامهنویسی محسوب میشود.
کمیکاستریپنویس تربیت نکردهایم
به اعتقاد عربلو مشکل اصلی این است که ما نویسنده و قصهنویس کمیکاستریپ نداریم و با وجود منابع زیادی که در ادبیات کهن ما و حوزههایی مانند دفاع مقدس وجود دارد، به آنها پرداخته نمیشود و نتوانستهایم کمیکاستریپنویس تربیت کنیم.
وی درباره تصویرگری این آثار هم گفت: با وجود اینکه ما از نظر تصویرگری وضعیت خوبی داریم و کارهای تصویرگران ما کاملا پخته و اصولیاند و میتوانند در حد جهانی مطرح شوند، اما تعداد طراحان کمیکاستریپ هم اندک است؛ طراحانی که وقتی به آنها متنی داده میشود بدانند که چهچیزی باید تولید کنند.
کمیکاستریپ سبب رشد ذهنی کودکان و نوجوانان میشود
عربلو همچنین وجود برخی نظرات مخالف درباره کمیکاستریپ را از عواملی برشمرد که مانع رشد و پیشرفت آن شده و افزود: برخی افراد در جامعه ما با این صنعت مخالفند و معتقدند که کمیکاستریپ ذهن کودکان و نوجوانان را تنبل میکند، در حالیکه اصلا اینطور نبوده و باعث رشد ذهنی کودکان نیز میشود. باید توجه داشت که این صنعت در حوزههای مختلفی مانند جنگ و دفاع مقدس بسیار تاثیرگذار است؛ با تصویرهای مختلف میتوان فضای موردنظر در حوزه دفاع مقدس را به راحتی برای کودکان و نوجوانان به تصویر کشید و داستانی تاثیرگذار خلق کرد و سوپرمنهای خوبی را در این حوزه به کودکان و نوجوانان معرفی کرد؛ ولی به آن پرداخته نمیشود.
نویسنده کتاب «هفتمین ازدواج سرهنگ» ادامه داد: همچنین ما کتابهای بسیار زیادی در زمینه ادبیات کهن داریم که جای کار بسیاری دارند. مثلا «گرشاسبنامه» از جمله کتابهای ارزشمندی است که قابلیت زیادی برای کمیک شدن دارد، اما به آن توجهی نشده است. ما اسطورههای زیادی در ادبیات کهن مانند «شاهنامه» داریم که میتوانند به کمیک تبدیل شوند، البته جسته و گریخته کارهایی درباره شاهنامه انجام شده اما نیاز به کار بیشتری است. اسطورهها و پهلوانان زیادی در فرهنگ ما وجود دارند که میتوان بیشتر از هریپاتر و تنتن به آنها پرداخت اما متاسفانه مورد توجه قرار نمیگیرند.
این صنعت به راحتی میتواند جریان ذهنی مخاطبان را تغییر دهد
عربلو با تاکید بر اینکه ما بهطور کلی این تکنیک را کنار گذاشتهایم و از تواناییهایش غافل ماندهایم، گفت: کمیک در تقویت ذهن کودکان و نوجوانان بسیار موثر است و به راحتی میتواند جریان ذهنی مخاطب را عوض کند و ما میتوانیم بسیاری از مسائل مهم فرهنگی و اجتماعیمان مانند آداب معاشرت، سبک زندگی و مساله ترافیک را در قالب کمیکاستریپ به مخاطبان ارائه دهیم. بهعنوان مثال استفاده از کمیک آموزشی که امروزه بیشتر در فضای مجازی رواج پیدا کرده، فرصت خوبی است که باید مورد توجه و حمایت قرار گیرد؛ باید افراد توانمند شناسایی و تقویت شوند، چرا که اگر فضای حاکم بر این صنعت، فضایی توام با رکود باشد، خود به خود کسی سراغ آن نمیرود.
این نویسنده حوزه کودک و نوجوان با اشاره به افزایش انتشار آثار ترجمهای در حوزه کمیکاستریپ عنوان کرد: بهنظر من نباید خیلی سراغ ترجمه برویم با اینکه بعضی از آثار ترجمه در حوزه کمیکاستریپ مانند «تنتن»، «دالتونها»، «لوکخوشانس» و غیره خوب از آب درآمدهاند و توانستهاند کودکان و نوجوانان زیادی در سراسر جهان را به سوی خود بکشانند، اما من خیلی موافق ترجمه نیستم، چراکه با ترجمه این آثار فقط فرهنگ غربی را در بین کودکان و نوجوانمان ترویج میدهیم؛ نویسندگان و تصویرگران ما فقط باید از این آثار الگوبرداری کنند. ما باید خودمان اقدام به تولید کتابهای خوب و باکیفیت کمیکاستریپ، مطابق با فرهنگ ایرانی برای کودکانمان کنیم. در واقع کمیکاستریپ باید ایرانیزه شود و با استفاده از آن فرهنگ و رسوم خودمان را ارائه دهیم.
تولید 25 عنوان کتاب در حوزه کمیکاستریپ
وی در ادامه درباره فعالیتهایش در این حوزه گفت: من از سال 1365 تاکنون تلاش بسیار زیادی برای تولید آثار کمیکاستریپ داشتهام و کتابهای زیادی در این زمینه تولید کردهام و تعداد آثارم در این حوزه برای کودکان و نوجوانان به 25 جلد تالیفی میرسد که از جمله آنها میتوانم به «زندگی شهید تندگویان»، مجموعه داستانی پهلوانان»، «بچههای خوب تخریب» و مجموعه 5 جلدی «ماجراهای امین و اکرم» اشاره کنم.
نویسنده کتاب «وقتی آقای مدیر کارآگاه میشود» یادآور شد: همچنین زمانی که در بنیاد ادبیات داستانی بودم تلاش کردم همایشی در زمینه کمیکاستریپ برگزار کنیم. به این منظور جلساتی هم تشکیل شد و در آن به مباحث مختلف و دغدغههای کمیک پرداختیم. باید به اینگونه موضوعات در جامعه ما توجه بیشتری شود. دلیل موفقیت کمیکاستریپ در اروپا و آمریکا این است که آنها نهایت استفاده را از ظرفیت این صنعت کرده و به راحتی موضوعات مختلف موردنظرشان را به مخاطبان منتقل میکنند. اما ما نتوانستهایم به خوبی از این ظرفیت استفاده کنیم. من از سال 65 همواره تلاش میکردم کمیکاستریپ را در مجلات و کتابهای کودکان و نوجوانان مطرح کنم، اما نمیتوان یکتنه کار کرد؛ ما باید کمیک را زنده، فعال و پویا کنیم.
درباره عربلو
احمد عربلو، داستاننویس و روزنامهنگار در 1344 در تهران متولد و از دانشگاه تهران در رشته ادبیات فارسی مدرک کارشناسی ارشد خود را دریافت کرد. وی حدود 17 سال سردبیر مجله رشد نوجوان بوده و تاکنون با صدا و سیما، روزنامه جامجم، سوره نوجوان، سروش نوجوان و مجلات رشد همکاری داشته است. از آثار عربلو میتوان به «وقتی که آقای مدیر کارآگاه میشود»، «هفتمین ازدواج سرهنگ»، «ماجرای امین و اکرم»، «افسانه قهرمانیهای من»، «شاهزادهای که جادو شد»، «سوار بر خر مراد»، «شاه ماردوش و سه داستان دیگر» و «داستانی که تمام نمیشود» اشاره کرد.