به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) وقتی قفسه کتابخانهات پرشده از کتابهایی که از دوران کودکی تا به حال خریداری کردهای یا هدیه گرفتهای و برخی از آنها را نیز چندین بار خواندهای، چه کار باید بکنی؟ اگر زمانی برسد که دیگر در کتابخانهات جایی برای کتابهایی که تازه خریدهای وجود ندارد، نخستین راهحلی که به ذهنات میرسد چیست؟
شاید تبادل کتابهایت با دیگران ــ مثلا دوستانت ــ یکی از بهترین راهها برای سر و سامان دادن به کتابخانهات باشد. اینکار امکان انتخابت را محدود میکند، چرا که دلیلی ندارد دوستانت حتما همان کتابهایی را قبلا خریداری کرده باشند که با سلیقه مطالعاتی تو جور دربیاید، اما مرکزی برای تبادل کتاب با ظرفیت 100 هزار جلد، راهاندازی شده که میتوانی کتابهایی را که قبلا مطالعه کردهای با کتابهای دیگری مبادله کنی که مطابق با سلیقهات باشند.
مرکز تبادل کتاب، با مدیریت سید محمد بحرینیان، در تهران، خیابان انقلاب اسلامی، نرسیده به چهارراه ولیعصر، ابتدای خیابان برادران مظفر شمالی واقع است. این مرکز بخشهای مختلفی با موضوعات کودک و نوجوان، ادبیات، پزشکی، کمک آموزشی، دانشگاهی، حسابداری، هنر، رمان، اقتصاد، زبانهای خارجی، علوم اسلامی، تاریخ و فلسفه در این مرکز پیشبینی شده است تا افراد بسته به علاقهمندی خود، کتابهای موردنظرشان را انتخاب کنند. این مرکز مکانی برای معاوضه گنجینههای موجود در کتابخانههای افراد است.
در بخش کودک و نوجوان این مرکز، کتابهای کودک و نوجوان از هم تفکیک شده است. همچنین میز و صندلیهایی نیز مخصوص کودکان در بخش مربوط به کودک و صندلیهایی برای نوجوانان و بزرگترها در بخش نوجوان وجود دارد که امکان مطالعه کتاب در مکانی آرام را برای مخاطبان فراهم میکند. با توجه به مدت زمان کمی که از شروع فعالیت این مرکز میگذرد، افراد زیادی با سطح سلیقههای مختلف با این مرکز به تبادل کتابهای خود پرداختهاند، این مساله از تنوع کتابهای موجود در قفسهها مشخص است. همچنین کارشناسانی نیز در حوزههای مختلف با این مرکز در راستای معرفی مناسب کتابها به مخاطبان همکاری میکنند.
سیدمحمد بحرینیان، مدیر مرکز تبادل کتاب درباره فعالیتهای این مرکز به «ایبنا» گفت: این مرکز توسط جمعی از علاقهمندان به حوزه کتابخوانی راه اندازی شده و به صورت هیات امنایی اداره میشود. هدف از راهاندازی این مرکز فراهم کردن فرصتی برای دسترسی بیشتر افراد به کتابها و همچنین گردش کتابهای بدون استفاده در جامعه با کمترین هزینه به منظور همافزایی فرهنگی و ترویج کتاب و کتابخوانی است.
وی توضیح داد: فردی که کتابش را به این مرکز میآورد در ابتدا آنرا مطابق با نظر خودش قیمتگذاری میکند. اگر تا دو هفته بعد کسی این کتاب را خرید، بهای کتاب به عنوان اعتبار به فرد عرضه کننده تعلق میگیرد. اگر کتاب فروخته نشد به صورت خودکار 30 درصد از بهای تعیین شده تخفیف میخورد. چنانچه تا سه هفته، خریداری بر آن کتاب مراجعه نکرد، تخفیف 50 درصد اعمال میشود و اگر تا یک ماه، کتاب مبادله نشد با تخفیف 70 درصد عرضه میشود. پس از یک ماه از آغاز واسپاری کتاب و در صورت عدم تبادل، شورای تصمیمگیری مرکز درباره وضعیت کتاب تصمیم خواهد گرفت؛ چنانچه صاحب کتاب، ظرف مدت 48 ساعت کتاب را پس گرفت، کتاب به وی تقدیم میشود و در غیر این صورت یا در ردیف کتابهای اهدایی قرار میگیرد یا به مراکز بازیافت تحویل میشود یا به نحوی دیگر مورد استفاده قرار میگیرد.
بحرینیان همچنین در پاسخ به این سوال که «اگر مراجعه کنندهای کتابی برای مبادله نداشت، آیا میتواند با مرکز در ارتباط باشد؟» گفت: البته افرادی هم که کتابی برای عرضه ندارند و مایلاند از کتابهای عرضه شده کتاب مورد نظر خود را تهیه کنند، میتوانند با پرداخت نقدی وجه اعلام شده، کتاب را دریافت کنند. گردش کار در این مرکز به گونهای تعریف شده که امکان تبادل کتاب با کتاب فراهم شده است اما افرادی که کتابی برای مبادله ندارند نیز میتوانند با پرداخت وجه نقد، اعتبار دریافت کرده و از کتابهای عرضه شده، کتابهای مورد نظر خود را انتخاب کنند.
زهرا دانشمهر، کارشناس کتابهای کودک و نوجوان این مرکز نیز درباره نحوه کار و چگونگی راهنمایی مخاطبان به خبرنگار «ایبنا» گفت: به نظر من بهتر است کودکان خود کتابهای مورد نظرشان را انتخاب کنند و والدین دخالتی در اینکار نداشته باشند.
وی افزود: البته تهیه کتاب توسط نوجوانان، بهتر است با مشورت و همفکری والدین صورت گیرد، زیرا بیشتر کتابهایی که نوجوانان انتخاب میکنند، ترجمه و در ژانر ترس و وحشت یا جادوگری است. این کتابها ممکن است تاثیر منفی بر روح و روان نوجوانان داشته باشد، بنابراین نظارت والدین برای تهیه این کتابها ضروری است.
دانشمهر همچنین از کمبود کتاب تالیفی مناسب در حوزه کودک و نوجوان اظهار نارضایتی کرد و گفت: تاکنون مراجعهکنندگان بسیاری از من درباره کتابهایی به قلم نویسندگان ایرانی در حوزه کودک و نوجوان راهنمایی خواستهاند که من بهسختی توانستم منابع مناسب را به آنها معرفی کنم.