| بابک نیک‌طلب در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره وضعیت شعر کودک امروز اظهار کرد: در سال‌های اخیر توجه کمتری به شعر کودک شده است و بیشتر شاعران به گروه‌های سنی خردسال، نوجوان و جوان توجه کرده‌اند و شعر کودک مخصوصا از دوم تا ششم ابتدایی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هرچند می‌بینیم کوشش‌های جسته و گریخته‌ای مانند مجموعه 10 جلدی شعر کودک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یا مجموعه‌هایی که در مجله‌های رشد نوآموز و رشد دانش‌آموز شاهد آن هستیم و بعدا در کتاب‌هایی چاپ می‌شود، این کار‌ها انجام شده اما کافی نیست. بی‌توجهی به اصول زبان‌شناسی در شعر کودک این شاعر ادامه داد: البته امروزه نگاه به شعر کودک، امروزی‌تر شده و موضوعات متنوع مدرسه‌ای و دانش‌آموزی و دغدغه‌های بچه‌ها در زندگی اجتماعی‌شان مورد توجه بیش‌تری قرار گرفته است و توجه به خانواده و زندگی امروزی، ماشینی و کامپیوتری در آثار شاعران دیده می‌شود، اما کیفیت آنها چندان مطلوب نیست و در کنار آثار ارزشمند شاهد آثار ضعیف هم هستیم. مخصوصا در اصول دستور زبان دچار چالش‌هایی در این گروه سنی هستیم و کسانی که در این زمینه کار می‌کنند دقت زیادی به رعایت اصول زبان‌شناسی، کلام و دستور زبان نداشته و بیشتر به تخیل و بیان احساسات درونی و اندیشه خود توجه داشته‌اند در حالی که به هر حال این گروه سنی در مدرسه در حال فراگیری ادبیات فارسی هستند و توجه به زبان و نحو و دستور جزء مطالب بسیار حساس است که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. وی همچنین به تعریف رسمی شعر کودک اشاره کرد و گفت: شعر کودک، دنیای خیال‌انگیز، زیبا و آرمانی است که کودک دلش می‌خواهد بیان کند و از زبان خودش آن را به تصویر بکشد و شاعر وظیفه دارد از نگاه کودک به دنیای زیبا و آرمانی و پر از خیال و شادی و سلامتی فکر کند. و اینکه گاهی برخی شاعران در جامعه تلقی دیگری از این نگاه دارند یا برخی ارگان‌ها مانند بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و ... شعر کودک را به عنوان ابزاری برای کنترل و آموزش کودکان می‌دانند تلقی درستی از شعر کودک نیست زیرا اصولاً شعر کودک شعر آموزشی نیست هرچند می‌تواند گاهی به صورت غیرمستقیم برای آموزش هم از آن استفاده شود. شاعر «ترانه‌هاي خواب و خيال» در ادامه سخنانش به اشعار کتاب‌های درسی اشاره کرد و گفت: ارتباطی بین شعر کودک و شعر نوجوان با اشعار کتاب درسی نیست. این مساله دلایل مختلفی دارد، یکی اینکه وظیفه مولفان کتاب درسی انتخاب آثار خواندنی و اشعاری‌ست که در آینده باعث رشد فکری و ذهنی بچه‌ها شود، حال ممکن است در این کتاب‌ها اشعاری از سعدی، مولوی، حافظ، پروین اعتصامی، عباس یمینی شریف، ملک‌الشعرای بهار و ... کنار هم قرار بگیرند اما این به منزله انتخاب شعر کودک در کتاب‌های درسی نیست. وی یادآور شد: کارشناسان کتاب‌های درسی، هم خودشان وظیفه‌شان نمی‌دانند که این نوع شعر را وارد کتاب‌های درسی کنند هم تعریف‌شان از شعر کودک با ما متفاوت است. به عنوان مثال آنها برای تألیف کتاب‌های فارسی جنبه‌های مختلفی را در نظر می‌گیرند که شاید شعر کودک اصلا به آن جنبه‌ها توجهی نکرده باشد یا از نظر شعری اثر مطلوبی در این جنبه‌ها نداشته باشیم ولی چون آنها مجبورند این صفحات را پر کنند از هر شعری استفاده می‌کنند. در واقع تعامل دوجانبه‌ای که آنها درخواست کنند و شاعران استقبال و تولید کنند در کتاب‌های درسی اتفاق نیافتده است. البته من مجلات ویژه بچه‌ها را از این دست مستثنی می‌کنم مثلا مجلات رشد که زیر نظر مجموعه آموزش و پرورش است آثار دل‌خواهی از شعر کودک را در خود جای می‌دهد و اگر مولفان کتاب‌های درسی بخواهند می‌توانند از آنها استفاده کنند که عمدتا این مساله اتفاق نمی‌افتد. افزایش خلاقیت در شعر کودک امروز نیک طلب درباره جایگاه نوآوری و خلاقیت در شعر کودک نیز گفت: در محافل ادبی خاص، خلاقیت و توجه به نوآوری و ابتکار مساله بسیار مهمی است و گاهی جای مفاهیم و اصول دیگر را می‌گیرد به هر حال از وظایف شاعران این است که حرفهای خلاقانه داشته باشند و به نظر من در این زمینه توانسته‌ایم خوب پیش برویم. هر روز تحولات تازه و شخصیت‌های تازه‌ای در شعر کودک بروز می‌کند و حتماً این آثار خلاق‌اند که بچه‌ها را به سمت خود می‌کشانند. به تعبیری دیگر تا زمانی که بچه‌ها شعر کودک را می‌پسندند و می‌خوانند دلیل بر خلاق بودن آن است و زمانی که به تکرار برسیم مخاطبش را از دست می‌دهد و می‌بینیم که شعر امروزه در مقایسه با ده‌های 60 و 70 از نظر کیفیت و کمیت رشد چشم‌گیری داشته است و اشعار قابل قیاس با اشعار گذشته نیست شاعران هم بسیار متنوع شده‌اند و از 5 یا 6 نفر به 50 نفر شاعر حرفهای رسیده‌اند و خیلی از شاعران بزرگ‌سال هم دغدغه سرودن شعر کودک دارند. وی ادامه داد: امروزه امکان تجربه‌های تازه‌تر و قالب‌های جدیدتر فراهم شده است و تجربه‌هایی در زمینه نوآوری‌های فرمال در شعر کودک می‌بینیم. امروزه دیگر قالب شعر کودک چهارپاره نیست و قالب‌های سپید و نیمایی و گاهی رباعی و غزل هم دیده می‌شود که قبلا هیچ نمونه‌ای از آن در شعر کودک وجود نداشت. البته این مساله افت و خیزهای خودش را دارد. شعر کودک قدمتش به کمتر از صدسال می‌رسد و اینکه بخواهیم ارزیابی کنیم که در مقایسه با شعر فارسی که بیش از هزار سال قدمت دارد چقدر موفق بوده کمی زود است. اما به نظر می‌رسد مخاطب‌ها استقبال خوبی از قالب‌های جدی داشته‌اند و توجه ما را بیشتر به ویژگی‌های این گروه سنی که تنوع‌طلب و نوجو هستند جلب می‌کند. بچه‌ها دوست دارند حرفهای تازه بشنوند و شعرهای تازه بخوانند. عدم استقبال مراکز فرهنگی از خرید مجموعه شعرهای منتشر شده شاعر «از آسمون تا اين‌جا» در ادامه سخنانش به سایر مشکلات این حوزه اعم از توزیع و ارایه آثار شاعران اشاره کرد و گفت: کماکان با مشکل انتشار و عرضه آثار این حوزه در مراکز نشر روبه‌رو هستیم که تا به حال نشده است و آثار بعد از گذراندن پروسه سخت انتشار به خوبی به دست مخاطب‌ها نمی‌رسد. عدم استقبال ناشران خصوصی از کتاب شعر کودک، عدم استقبال مراکز فرهنگی از خرید مجموعه‌های منتشر شده در این حوزه و عدم حضور این مجموعه‌ها در مدارس به صورت گسترده از معضلاتی است که گریبان‌گیر شعر کودک امروز شده است. وی افزود: از جمله مشکلات دیگری که در این حوزه وجود دارد عدم توجه به جشنواره‌ها و نتایج آراء آنها از سوی مراکز فرهنگی و جاهایی است که با مخاطب‌ها سروکار دارند. متاسفانه هیچ توجهی به برگزیده‌های جشنواره‌های شعر کودک نمی‌شود در حالی که شایسته است وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای مربوطه با خرید برخی از این آثار و توزیع آنها در بین کودکان و دانش‌آموزان و برگزاری جلسه‌های نقد و بررسی در معرفی و تقویت این‌گونه آثار تلاش کنند. نقدی برای شعر کودک وجود ندارد نیک طلب در ادامه توضیح داد: امروزه نقدی برای شعر کودک وجود ندارد نه کتابی برای نقد داریم، نه آموزشگاهی، نه جلسه‌هایی که به نقد و بررسی اشعار این حوزه بپردازد. هیچ جا متولی این امر نشده و علی‌رغم اینکه نهادهای مختلف امکانات خوبی دارند نتوانسته‌اند محافلی برای نقد و بررسی آثار فراهم کنند و هرازگاهی نقدهای‌شان را در مجله‌های این حوزه منتشر می‌کنیم ولی نهادها به این مساله توجهی نشان نمی‌دهند. این شاعر و منتقد ادبی، در پایان اظهار امیدواری کرد با انسجام پیدا کردن گروه‌های شعری و محافل ادبی این مخاطب‌های خاص بتوانیم شیوه‌های مناسبی را برای عمل کرد بهتر درست‌تر و شاعران فراهم کنیم. |  |
↧
نیک‌طلب: ارتباطی میان شعر کودک و کتاب‌های درسی نیست
↧