| عباس جهانگیریان، نویسنده و فیلمنامهنویس، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره وضعیت اقتباس از آثار ادبی در سینمای ایران گفت: این مساله در دنیا روند خوبی طی کرده و سینمای اقتباسی در جهان کاملا جا افتاده و اکثر رمان‌های خوب و پرمخاطب در دنیا به فیلم تبدیل شده است و بیشتر آثار سینمایی خوب کودک و نوجوان در سطح جهان اقتباسی از آثار ادبی بوده است. وی با بیان اینکه وقتی از رمانی اقتباس سینمایی می‌شود مخاطبان نیز به آن روی می‌آوردند، افزود: متاسفانه به‌رغم جلسات و صحبت‌های مکرری که در سازمان‌ها و نهادهای مربوطه در زمینه توجه به سینمای اقتباسی انجام شده این اتفاق در سینمای ما رخ نداده است. مدیران گروه کودک و نوجوان شبکه‌های مختلف سیما ابتدا باید خودشان رمان‌خوان باشند و دغدغه تولید آثار اقتباسی داشته باشند تا به این حوزه توجه کنند. اقتباس سینمایی مخاطبان کتاب‌ها را میلیونی می‌کند جهانگیریان با تاکید بر اینکه اقتباس ادبی علاوه بر اینکه موجب افزایش مخاطب سینما می‌شود به ادبیات کودک و نوجوان هم کمک می‌کند و سبب ایجاد خودکفایی در این صنعت و تقویت «اقتصاد مقاومتی» می‌شود، افزود: به‌عنوان مثال مجموعه‌ای مانند «قصه‌های مجید» با اینکه در زمان انتشار مورد استقبال قرار گرفت ولی زمانی که فیلم آن توسط کیومرث پوراحمد ساخته شد، بیشتر دیده و شناخته شد و این کتاب مخاطبان بیشتری پیدا کرد و در تجدید چاپ آن نیز تاثیر زیادی داشت. درواقع اقتباس ادبی سبب می‌شود تعداد مخاطبان دوهزار یا ده‌هزارتایی هر کتاب به مخاطبان میلیونی تبدیل شود و در آن سوی مرزها نیز مطرح شود و مخاطبان جهانی پیدا کند. وی در ادامه یادآور شد: امروزه جای خالی کمکی که سینما می‌تواند به ادبیات کند به شدت احساس می‌شود. البته در مدتی که علیرضا رضادار مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی بود، این اتفاق افتاد و توجه بیشتری به این حوزه شد و جایزه سینمایی آثار اقتباسی راه‌اندازی شد اما با رفتن او بسیاری از این برنامه‌ها متوقف شد که دوباره امیدوارم با بازگشت وی از سر گرفته شود و جایزه سینمای اقتباسی را که در بیشتر جشنواره‌های دنیا وجود دارد، برگزار کنیم. این جایزه می‌تواند کمک زیادی به رشد ادبیات و سینمای ما کند. این رابطه متقابل است تعداد زیادی از رمان‌های ایرانی قابلیت این را دارد که به فیلم سینمایی تبدیل شوند. خالق «سایه هیولا» با اشاره به اینکه مخاطب کودک و نوجوان از ادبیاتی که بیان تصویری داشته باشد بیشتر استقبال می‌کند، افزود: اگر امروزه رمانی بنویسیم که متن آن به سینما و تئاتر نزدیک باشد موفق‌تر است چون ذهن مخاطب ما تصویری شده است. براین اساس نویسندگان باید به تئاتر و سینما بروند تا آثارشان و فضای کارشان بیشتر به این حوزه نزدیک شود. از طرفی کارگردانان هم باید رمان بخوانند و برای آنان فرصتی فراهم شود که امکان دسترسی به همه رمان‌ها را داشته باشند. اگر طرحی در بنیاد فارابی ایجاد شود که کارگردانان بتوانند با کمک انجمن نویسندگان خلاصه‌ای از رمان‌های منتشر شده در سایت خود قرار دهند تا کارگردانان در سراسر ایران بتوانند آن را ببینید و بخوانند تا فرصت خوبی برای افزایش اقتباس ادبی فراهم شود. 10 درصد از آثار کودک ظرفیت اقتباس کامل سینمایی دارند به گفته جهانگیریان، نمی‌توانیم بگوییم همه رمان‌های تالیفی کاملا قابلیت اقتباس دارند. معمولا کارگردانان در اقتباس ادبی از رمان‌ها ایده می‌گیرند و مو به مو داستان رمان را نمی‌سازند. در بیشتر اوقات بخشی از رمان از سوی فیلمنامهنویس وام گرفته می‌شود و او فیلمنامه خودش را می‌نویسد. البته بعضی از کتاب‌ها ظرفیت اقتباس کامل دارند ولی برخی دیگر از رمان‌ها فقط خط داستانی خوبی دارند ولی پرداخت خوبی ندارد. البته اغلب آثار در ادبیات بزرگسال ظرفیت اقتباس کامل را دارد اما تا آنجایی که من آثار کودک و نوجوان را مطالعه کرده‌ام، به دلیل اینکه بخش عمده‌ای از ادبیات کودک و نوجوان تعلیمی است، شاید کودک حوصله خواندن این مطالب را در کتاب داشته باشد اما حوصله دیدن چنین فیلمی را ندارد. بر این اساس حدود 10 درصد از این آثار ظرفیت اقتباس کامل را دارند و 30 درصد از آثار کودک و نوجوان هم قابلیت اقتباس ایده را دارند. وی در ادامه به ضربه‌ای که اقتباس ادبی به آثار وارد می‌کند، اشاره کرد و گفت: اگر تعامل بین نویسنده اثر و فیلمنامهنویس وجود داشته باشد خیلی خوب است و صدمه‌ای به اثر وارد نمی‌شود. البته بهتر این است که نویسنده اثر خودش اقدام به تولید فیلمنامه کند اگر این تعامل بین نویسنده، فیلمنامهنویس و کارگردان وجود نداشته باشد در نهایت کار خوبی که بتواند هم نظر نویسنده و هم نظر کارگردان را جلب کند تولید نمی‌شود. اهمیت پرداختن به ادبیات معاصر در اقتباس‌های ادبی جهانگیریان همچنین به اهمیت پرداختن به ادبیات معاصر در اقتباس‌های ادبی پرداخت و گفت: ادبیات معاصر بیشتر به درد اقتباس سینمایی می‌خورد تا ادبیات کهن. در انیمیشن و تئاتر اقتباس‌های زیادی از ادبیات کهن انجام می‌شود ولی در حوزه سینما نادر است چون واقعا جواب نمی‌دهد. کودکان و نوجوانان دوست دارند مابه‌ازای خودشان را در فیلم‌ها پیدا کنند و با شخصیت‌های داستان همذات‌پنداری کنند. براین‌اساس اقتباس از ادبیات کهن خیلی جواب نمی‌دهد. اگر هم بخواهیم اقتباسی از ادبیات کهن داشته باشیم باید به‌گونه‌ای کار کنیم که فیلم‌نامه‌ها حالت بازآفرینی و به روزرسانی داشته باشند. سکوت نویسندگان بزرگ در مقابل اقتباس‌های ناجوانمردانه نویسنده رمان «اردشیر بابکان» در پاسخ به این سوال که در اقتباس ادبی تا چه اندازه به حق مولف توجه می‌شود، نیز گفت: این مساله یکی از درگیری‌های مولفان و نویسندگان است. نویسندگانی مانند محمود دولت‌آبادی و جمال میرصادقی از جمله نویسندگانی هستند که عمدتا به آثار آنها ناخنک زده شده و اقتباس‌های ناجوانمردانه‌ای از آثار آنها انجام گرفته است. افرادی مانند احمد محمود و محمود دولت‌آبادی نویسندگان بزرگی هستند و شأنشان این نیست که از فلان کارگردان جوان شکایت کنند. در این شرایط آنها مجبورند که بگذرند و این سکوتی که نویسندگان بزرگ در این زمینه می‌کنند تراژدی غمباری است که در کشور ما وجود دارد. این پژوهشگر و منتقد ادبی افزود: مورد دیگری هم که در این زمینه وجود دارد این است که گاهی فیلمسازان بدون اقتباس ادبی، اسم فیلم را بدون کسب مجوز و اجازه از رمان‌های پرفروش نویسندگان می‌گیرند و این ضربه دیگری است که به این آثار وارد می‌شود چرا که در این صورت اگر اقتباسی از آن اثر ادبی صورت گیرد دیگر نمی‌تواند با همان نام منتشر شود و این مساله سبب می‌شود که این اقتباس ادبی آن‌طور که باید دیده نشود. اینها از جمله مشکلاتی است که در ایران درباره حقوق مولف وجود دارد و ما به معنای واقعی در کشورمان حق مولف نداریم. شوراهای اقتباسی و جایزه فیلم‌های اقتباسی را جدی بگیریم جهانگیریان در ادامه تاکید کرد: در این شرایط باید گروه کودک و نوجوان تلویزیون، شبکه خانگی، سازمان حوزه هنری، بنیاد سینمایی فارابی و ... شوراهای اقتباسی و همچنین جایزه فیلم‌های اقتباسی را جدی بگیرند. باید از سوی مسئولان مرتبط اراده‌هایی در این زمینه وجود داشته باشد و جشنواره فیلم فجر و جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان جدی گرفته شوند. در این راستا تعامل انجمن نویسندگان کودک و نوجوان با جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان نیز بسیار موثر است. «توران تور» و «سایه هیولا» در دست اقتباس سینمایی این فیلمنامهنویس در پایان درباره آثار در دست اقتباسش نیز توضیح داد: در حال حاضر رمان «توران تور» که از سوی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده قرار است در قالب طرحی که از سوی حسین قناعت، کارگردان سینما به بنیاد فارابی ارایه داده شده و تصویب شده است به صورت فیلم سینمایی ساخته شود و در حال حاضر مشغول نوشتن فیلمنامه آن هستیم. علاوه بر این در مذاکراتی که با صدا و سیمای مرکز گلستان داشتیم بنا شده مجموعه‌ای 26 قسمتی براساس رمان «سایه هیولا» در مرکز گلستان ساخته شود که سیناپس آن را تحویل داده‌ام. |  |
↧
اقتباس سینمایی مخاطبان کتاب‌ها را میلیونی می‌کند/ جایزه فیلم‌های اقتباسی را جدی بگیریم
↧