| علی گلشن، نویسنده کتاب «سگ‌سانان و کفتارها»، اثر برگزیده سی‌وسومین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، یکی از نقاط ضعف در نشر کتاب کودکان و نوجوانان در ایران را تولید و چاپ آثار تالیفی علمی و مرجع عنوان کرد و گفت: متاسفانه امروزه آثار ادبیات غیرداستانی کمترین آمار را در صنعت نشر ما به خود اختصاص داده‌اند. آمارها نشان می‌دهند که بیشترین حجم آثار علمی منتشر شده برای کودکان و نوجوانان در ایران آثار ترجمه هستند. این نویسنده و پژوهشگر درباره علت تمایل به ترجمه چنین آثاری در کشور توضیح داد: یکی از دلایل آن عدم سرمایه‌گذاری ناشران در این زمینه است. به طورکلی چاپ آثار علمی که اکثرا وابسته به تصویر نیز هستند بسیار هزینه‌بر است. از سوی دیگر مولفان آثار علمی و مرجع برای تولید هر اثر می‌بایست زمان بسیاری را صرف پژوهش و مطالعات مورد نیاز کنند. وی افزود: در بیشتر موارد برای به ثمر رساندن مطالعات و تهیه مطالب و تصویرها نیاز به یک تیم متخصص است. سفر، مطالعات میدانی، ثبت مشاهدات و تحلیل آنها روندی زمان‌بر است که مسلما هزینه بسیاری را نیز در بر دارد. مخارج این بخش از کار و سپس هزینه ویرایش و کلیه امورات فنی و گرافیکی به علاوه هزینه کاغذ و چاپ مشکلی است که بسیاری از ناشران ادبیات کودک با آن روبه‌رو هستند. نویسندگان به‌جای تالیف وقتشان را صرف ترجمه آثار می‌کنند نویسنده «کوچندگان قشقایی» در ادامه بیان کرد: از سوی دیگر، بسیاری از مولفان به دلیل عدم حمایت ناشران از چنین آثاری و دریافت مبالغ اندک نسبت به دشواری کار تمایل چندانی به تولید این گونه آثار نشان نمی‌دهند. در چنین شرایطی یک نویسنده کودک ترجیح می‌دهد وقت و انرژی را که لازم است صرف تهیه و تولید یک اثر علمی مرجع کند، صرف ترجمه این آثار کند که دشواری کمتری دارد و از طرفی ناشر هم تمایل بیشتری به چاپ آن دارد زیرا بخش بزرگی از هزینه‌ها ازجمله مخارج پدید آمدن یک اثر از دوش ناشر برداشته می‌شود. وی دلائل دیگری که سبب تولید آثار علمی ترجمه برای کودکان شده است را عدم سازوکار کافی و فقدان قانونی موثر برای حفظ قانون کپی رایت دانست و گفت: در چنین شرایطی هر نویسنده و ناشری به خود اجازه می‌دهد اثری را که مفید و سودآور می‌داند ترجمه و منشر نماید. به گفته گلشن، تولید آثار علمی مرجع برای کودکان یکی از نیازهای امروز نشر ایران است. این قبیل آثار می‌توانند پاسخ‌گوی بسیاری از پرسش‌های کودکان و نوجوانان باشند و آنها را به جهانی شگفت‌انگیز و پرتخیل هدایت کنند و روحیه پرسش‌گری و کنجکاونه آنها را تقویت کنند. با این وجود هزینه تهیه و تولید چنین کتاب‌هایی بالاست و مسلما قیمت فروش چنین آثاری نیز تاحدودی از کتاب‌های دیگر بالاتر است. بالا بودن قیمت این آثار سبب می‌شود میزان فروش آنها نسبت به دیگر کتاب‌ها پائین باشد. برای یک خانواده که بودجه محدودی برای خرید کودکش درنظر گرفته است آسان‌تر است که به جای خرید یک اثر علمی با همان مبلغ چند کتاب داستان بخرد. بی‌توجهی ناشران به صحت مطالب و مناسب بودن محتوای کتاب‌های علمی این نویسنده و پژوهشگر همچنین بیان کرد: برای تولید آثار ارزشمند علمی باید در درجه اول گروهی افراد متخصص، پژوهشگر و دانشمند در اختیار داشته باشیم. با حمایت چنین افرادی است که می‌توان آثاری علمی و مناسب درک و نیاز کودکان و نوجوانان پدید آورد. متاسفانه امروزه به این موضوع کمتر توجه می‌شود و کم‌و‌بیش دیده شده نویسندگانی که در زمینه آثار غیر‌داستان تخصصی ندارند دست به تولید چنین آثاری زده‌اند. درحالی‌که در کشورهایی که در تولید آثار علمی تخصص و سابقه دارند این دست آثار توسط گروه بزرگی از دانشمندان و پژوهشگران و با همکاری متخصصین ادبیات کودکان انجام می‌شود. متاسفانه در کشورما سازوکاری برای تشویق و حمایت از پدیدآورندگان آثار علمی وجود ندارد به همین خاطر کمتر کسی زحمت تولید آثار تالیفی در این زمینه را به خود می‌دهد. گلشن با اشاره به اینکه ناشران درزمینه آثار علمی و مرجع به کیفیت چاپ و شکیل بودن آن اثر تاحدودی توجه دارند، گفت: اما متاسفانه به صحت مطالب و مناسب بودن محتوای آن برای مخاطب توجه کافی نمی‌شود. دشواری سطح اطلاعات ارائه شده و بعضا استفاده از تصاویر اینترنتی نداشتن منابع و نمایه از نکات ضعفی است که در برخی آثار تولید شده شاهد آن هستیم. به تازگی مجموعه چندجلدی با موضوعات مختلف علمی به دستم رسیده است که به رغم کیفیت مناسب چاپ و ظاهر شکیل، بسیاری از مطالب آن از سایت‌هایی ازجمله ویکی‌پدیا کپی شده است. چاپ این گونه آثار به نظر من بی‌احترامی به مخاطب و صرفا هدردادن کاغذ است. توجه به پدیدآورندگان موجب بهبود نشر آثار علمی و مرجع می‌شود به گفته نویسنده مجموعه «پستانداران ایران» به منظور بهبود نشر کتاب‌های علمی و مرجع مناسب کودکان در کشورمان باید ابتدا پدیدآورندگان را دریابیم. باید برای تهیه و تولید چنین آثاری سرمایه‌گذاری و هزینه کرد و باید جوایز و جشنواره‌های سالانه برای این دست آثار برگزار شود. سخت‌گیری در حفظ قانون کپی‌رایت سبب کمتر شدن آثار ترجمه در این حوزه می‌شود و ناشران تمایل بیشتری به چاپ آثار تالیفی در این زمینه خواهند داشت. پخش و توزیع این آثار نیز از دیگر موارد قابل توجه است زیرا که بسیاری از آثار علمی تالیفی به دلیل پخش نامناسب کمتر دیده شده و به دست مخاطبان‌شان نمی‌رسند. علی گلشن فارغ‌التحصیل رشته مهندسی علوم دامی است و تاکنون از او بیش از 30 مقاله، گزارش و مصاحبه مرتبط با مسائل محیط زیست و حیات وحش در ایران و نشریات انگلیسی زبان مجامع بین‌المللی منتشر شده است. «معرفی اسب ترکمن در ایران»، مجموعه 4 جلدی «کتاب‌شناسی گزیده برای کودکان و نوجوانان و کتابخانه‌های آموزشگاهی»، «اقوام ایرانی: ترکمن‌ها» از مجموعه کتاب‌های «ایرانِ من»، «یوزپلنگ ایرانی» و «کوچندگان قشقایی» آثار دیگر این پژوهشگر و نویسنده است. |  |
↧
سازوکاری برای تشویق و حمایت از پدیدآورندگان آثار علمی وجود ندارد/ نویسندگان به‌جای تالیف وقتشان را صرف ترجمه می‌کنند
↧