| خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ماندانا فرهادیان: در گذشته‌های نه چندان دور، تحصیل و تحقیق در علم کار ساده‌ای نبود، به خصوص برای زنان. برای زنان تقریباً ناممکن بود. وضعیت در روزگار ما در بعضی موارد و جنبه‌ها تا حدی، بله تا حدی، عوض شده است. ولی خوب است با تاریخ و کسانی که آن تاریخ را ساخته‌اند آشنا شویم. به خصوص دربارة زنانی بدانیم که راه را برای تلاش و کوشش زنانِ امروز هموار کردند. «زنان در علم» کتابی است برای آشنایی با شماری از زنانی که راه تحصیل و تحقیق در علم را برای ما فرش کردند. در این کتاب، خیلی خلاصه، داستان زن‌هایی گفته می‌شود که با باورهای رایج زمان‌شان (و حتی امروز ما) مبارزه کردند، باورهایی مثل اینکه زن‌ها به اندازة مردها باهوش نیستند، اینکه فقط همسر یا مادر باشند، اینکه کار در بیرون از خانه برایشان خوب نیست، و ... . با داستان‌های واقعی و عجیبی مواجه می‌شوید که گاهی بسیار دردناک هستند. شاید با سختی‌های ماری کوری آشنا باشید که چقدر برای گرفتن دکتریش زحمت کشید، ولی بعد از آن چون هیچ بودجه‌ای به او نمی‌دادند مجبور شد در آلونکی کوچک با عناصر خطرناکِ پرتوزا کار کند. یا با امی نوتر آشنا می‌شوید، از بزرگ‌ترین ریاضیدان‌هایی که نظریاتش در فیزیک نیز بسیار مهم شد. با اینکه پدر امی نوتر استاد دانشگاه بود، ولی او حتی اجازه نداشت در کلاس‌های درس حضور داشته باشد. بعد از گرفتن دکتری هم به او کار ندادند. از لیز ماینتر، فیزیکدان بزرگ آلمانی میخوانید که به دلیل زن بودن اجازة ورود به ساختمان دانشگاه را نداشت. حق لیز ماینتر در مورد کشف بزرگش در مورد واکنش‌های هستهای زنجیره‌ای که نهایتاً به ساخت راکتورهای اتمی انجامید، ادا نشد. همکار جوانش، اتو هان،که از طریق او به این دانش پی برده بود، جایزة نوبل را برنده شد، ولی حتی اسمی هم از لیز نیامد. یا کاترین جانسونِ فیزیکدان و ریاضیدان، نابغة آفریقایی ـ آمریکایی که مسیر حرکت سفینة فضاییِ آپولو ۱۱ به ماه را محاسبه کرد. انسانی که علاوه بر زن بودن، به خاطر سیاه‌پوست بودن، حتی اجازة استفاده از دست‌شویی همکارانش را هم نداشت. از جنبه‌های خوب کتاب، اینفوگراف‌هایی دربارة موضوعات مربوط به علم و فناوری است که در کنار شرح زندگی این زنان، آورده شده‌اند. به علاوه هم به زندگی دانشمندان مشهوری مانند ماری کوری می‌پردازد و هم پیشگامان کمترشناخته‌شده‌ای مانند آلیس بال را معرفی می‌کند؛ آلیس بال، شیمیدانی که درمانی مؤثر برای جذام پیدا کرد. کاری بس بزرگ که چندان شناخته شده نیست. یا روزالیند فرانکلین که جیمز واتسون و فرانسیس کریک بر اساس کارهای او ساختار مارپیچ دوگانة DNA را کشف کردند. اما باز هم نامی از او برده نشد. یا دانشمندی چون گریس هوپر، از پیشگامان برنامه‌نویسی کامپیوتری که بسیاری از دستاوردهایی دنیای امروزه‌مان بدون چنین کاری وجود نمی‌داشت. در این کتاب میخوانید که این زنان چگونه با باورهای کلیشه‌ای جنگیدند. آن‌ها فقط و فقط به خاطر عشق به یادگیری کار کردند. خلاقیت، عشق، نبوغ، و پشتکار سلاح این زنان بود. و این در حالی بود که در بسیاری موارد خلاقیت و نبوغشان به رسمیت شناخته نشد، با این حال از پا ننشستند و ادامه دادند. زنان کم و بیش نیمی از جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهند. چطور می‌شد و می‌شود که قدرت ذهنی آن‌ها را نادیده گرفت؟ پیشرفت بشر همیشه با پیشرفت دانش همراه بوده است. این کتاب نشان می‌دهد که انسان از هر جنس، نژاد، و پیش‌زمینه‌ای می‌تواند کارهای بزرگی انجام دهد. می‌شود به‌رغم محدودیت‌ها کار کرد؛ البته بسیار به‌سختی، ولی با نیروی باور و پشتکار. آخرین فصل این کتاب درباره «مریم میرزاخانی» است. بانویی از ایران که یک سال پیش از درگذشتِ زودهنگامش جایزةفیلدز را دریافت کرد، جایزه‌ای در ریاضیات که معادل نوبل در سایر رشته‌هاست. کتابِ مصور و آموزشی «زنان در علم» نقش پنجاه زنِ برجسته در حوزة علم، فناوری، مهندسی، و ریاضیات را از دوران باستان تا دنیای مدرن امروزی روشن می‌کند، زنان دانشمندی که در مواجهه با «نه» گفتند «اگر می‌توانی جلوی مرا بگیر.» انتشارات فاطمی، کتابِ «زنان در علم» را با با قیمت 260 هزار ریال برای جلد نرم منتشر کرده است. |  |
↧
آشنایی با شماری از زنانی که راه تحصیل و تحقیق در علم را برای ما فرش کردند
↧