به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم رونمایی از مجموعه 5 جلدی «بوی گل محمدی» نوشته سعید روحافزا با حضور غلامرضا امامی، نورا حقپرست، مناف یحییپور، علیمحمد رفیعی، محمدعلی خاکبازان، کوروش پارسانژاد و جمعی از خبرنگاران صبح امروز دوشنبه (9 آذر 94) در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.
سعید روحافزا در این مراسم گفت: این مجموعه مانند مجموعههای دیگری است که در کانون تولید کردهام؛ درباره پیشینه این مجموعه باید بگویم که کتابهای مذهبی ما در حوزه کودک و نوجوان بیشتر تمرکز و تاکیدشان بر قصههای تاریخی بوده است و نویسندگان عمدتا قصههای انبیاء و ائمه و وابستگان و یاران آنها را مبنای کار قرار میدادند و در این زمینه مطلب مینوشتند. لذا احساس کردم زمینه برای انجام کارهایی که بتواند مفاهیم دینی را به بچهها منتقل کند خالی است و این نگاه من با نگاهی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به این مساله داشت مشترک بود. لذا با کمک کانون بر آن شدیم به جای قرار دادن قصههای تاریخی در اختیار بچهها، مبنا و مفاهیم را به آنها آموزش دهیم.
این نویسنده ادامه داد: این مساله مبنایی شد برای تولید مجموعه 11 جلدی «اندیشه» برای کودکان که به بیان عقاید و برخی مفاهیم و معارف میپرداخت. بعد از این، مجموعه سه جلدی دیگری با عنوان «رویش» را با کمک کانون تولید کردیم که به کلیات اندیشه دینی میپرداخت. در ادامه این آثار، مجموعه 10 جلدی «آسمان چه میگوید» که شامل تفاسیر دینی از بعضی موضوعات قرآنی بود را به کمک کانون منتشر کردیم که من، نویسنده سه جلد از این مجموعه و همچنین دبیر آن بودم و «بوی گل محمدی» چهارمین مجموعهای است که در این راستا شکل گرفته است.
وی در ادامه به بیان اهداف تولید این مجموعه پرداخت و گفت: میخواستیم تجربههایی پیدا کنیم و ببینیم چگونه میتوانیم معارف و مفاهیم دینی را به مخاطبان منتقل کنیم. این مجموعه برپایه آیات قرآنی تنظیم شده و قصد ما این بوده است که پیامهای قرآن را در اختیار مخاطبان قرار دهیم. اصولاً ما به عنوان مخاطب قرآن باید بدانیم به چه جایی آمدهایم و در این دنیا از ما چه انتظاراتی میرود و چگونه باید با این مکان برخورد کنیم بخش دیگری از پیامهای قرآن این است که خدا چه ارتباطی با بندگانش فراهم میکند و بندگان باید در راستای جلب رضایت خداوند چگونه حرکت کنند. در بخشهای بعدی به دنیای بعد از مرگ و مقصد نهایی انسانها و بهشت میرسیم. بر همین اساس عنوان بخش اول، «زمین او»، بخش دوم «مهربانی او»، بخش سوم «راه او»، بخش چهارم «به سوی او» و بخش پنجم «بهشت او» انتخاب شد.
فراهم کردن زمینهای برای ارتباط مستقیم مخاطبان با پیام قرآن
روحافزا همچنین به منابع مورد استفاده برای تالیف این مجموعه اشاره کرد و گفت: در این مجموعه در هر جلد 100 تا 110 آیه از آیات قرآن مورد استفاده و معرفی قرار گرفته است و در مجموع از 6هزار و 236 آیهای که براساس روایت در قرآن آمده است حدوداً به یک دهم یعنی 600 آیه در این مجموعه به مخاطبان معرفی شده است.
وی ادامه داد: نحوه معرفی به این شکل بوده که آیات مرتبط با موضوع مورد نظر از بین کل آیات انتخاب شده است سپس بهترین و مناسبترین ترجمه انتخاب شده به گونهای که به وسیله این ترجمههای روان بتوانیم متن و مطالبی راحت و قابل فهم را در اختیار مخاطب نوجوان قرار دهیم. در پینوشتها نیز اصل آیه به همراه ترجمه آن ارایه شده است.
روحافزا همچنین بیان کرد: تولید این مجموعه دارای دو لایه پنهانی و ظاهری است. ما برای فهم دقیق آیات قرآن ناگزیریم به اهل بیت به عنوان معلمان قرآن مراجعه کنیم. لایه پنهانی که در این کار موجود است تفسیری است که از آیات قرآن در مطالب بیان شده است البته آرا و دیدگاههای مختلفی در این زمینه وجود دارد اما چیزی که برای ما سند است دیدگاه و نظرات اهل بیت است. تنظیم این مجموعه فقط براساس ظاهر آیات و معنای آنها نبوده است و بر روی لایه زیرین آن کارهای زیادی صورت گرفته است تا بتوانیم زمینهای برای ارتباط مستقیم مخاطبان با پیام قرآن بدون تفصیل و پرگویی فراهم کنیم.
«بوی گل محمدی» پلی است برای رسیدن به مفاهیم مقدس قرآن
غلامرضا امامی در ادامه این مراسم گفت: چند سال پیش جلد اول این مجموعه را دیدم و اخیرا هم مجموعه را به صورت کامل مشاهده کردم. به نظرم مجموعه خوب و کاملی است، لذا به سعید روحافزا برای نوشتن این مجموعه ارزشمند تبریک میگویم. اولین نگاه من به این آثار مرا به یاد مسائل روز انداخت و همچنین به گذشته و زمانی که عبدالرحمن بدوی از متفکرین بزرگ مصر، در زمان قبل از انقلاب به تهران آمده بود و در جلسهای که با حضور وی و علی مطهری و محمدرضا حکیمی برگزار شده بود از حکیمی شنیدم که بدوی از آنها خواسته قرآنی شیعی برایش بیاورند و به وی گفتهاند که ما در ایران همان قرآنی را میخوانیم که در دسترس اهل تسنن است و او از این مساله بسیار متعجب شده بود.
این مترجم و نویسنده ادامه داد: من با این چنین برداشتهایی در برخوردهایی که با افراد در کشورهای عربی داشتهام نیز روبهرو بودهام و افرادی را دیدهام که در پی قرآنهایی هستند که برای شیعهها چاپ شده است. در واقع دیدگاههای مختلفی درباره این کتاب آسمانی وجود دارد. روحافزا نیز در این مجموعه از دید خودش و از دید عترت و اهلبیت به قرآن نگاه کرده است. این مجموعه پلی است برای نوجوانان برای رسیدن به مفاهیم مقدس قرآن و نگاه بر مبنای تفاسیر شیعه عرضه شده است و از منابعی مانند تفسیر المیزان و مجمعالبیان استفاده شده است.
امامی در ادامه به زبان این مجموعه اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه این مجموعه براساس گروه سنی نوجوان تولید شده است باید زبانی ساده و روان داشته باشد تا مخاطبان بتوانند به راحتی با آن ارتباط برقرار کنند و این ویژگی در این مجموعه دیده میشود. همچنین اشاره به متن اصلی آیات قرآن در پایان کتاب کار ارزشمندی است اما به نظر من اگر عکسها رنگینتر بود کتاب در چشم نوجوانان جذابتر میشد.
مسیر را برای نویسندگان تسهیل میکنیم
مناف یحیی پور، مدیر تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نیز در این مراسم گفت: اینکه متنی از قرآن برای مخاطبان نوجوان استخراج شده و با شکلی قابل فهم ارایه شود کار بسیار مشکلی است. امیدوارم کانون هم بتواند تسهیلکننده مسیر برای نویسندگان باشد که در این زمینه تلاش میکنند و محتواهای لازم را با زحمت در اختیار بچهها قرار میدهند.
«بوی گل محمدی» تدوین موضوعی آیات پراکنده قرآن در قالب یک متن منسجم ادبی است
سیدعلی محمد رفیعی نیز در ادامه این مراسم گفت: کار اصلی که روحافزا در این مجموعه انجام داده است تدوین موضوعی آیات پراکنده قرآن در قالب یک متن منسجم ادبی روان بوده است. ما آثاری داریم که به ما نشان میدهد که هر کدام از آثار قرآن به چه موضوعی اشاره میکنند اما تا به حال کاری به این صورت برای نوجوانان تولید نشده است.
این نویسنده و منتقد ادبی در ادامه به بررسی کتاب «بهشت او» از مجموعه «بوی گل محمدی» پرداخت و گفت: در این کتاب آیاتی که مناسب است کودکان و نوجوانان درباره قرآن بدانند آورده شده است.
وی همچنین به ویراستاری کتاب اشاره کرد و گفت: رسم نادرستی که در کتابهای ما بوجود آمده است این است که افرادی که در ویرایش و نسخهپردازی فعالیت میکنند به عنوان ویراستار معرفی میشوند در حالی که در کتابهای ارزشمند زمانی نام ویراستار بیان میشود که شخص در موضوع کتاب مشاور نویسنده باشد و به صورت تخصصی به ویرایش متن پرداخته باشد. ویراستاری که در این مجموعه به آن اشاره شده است در واقع ویراستار رسمالخطی کتاب بوده است.
رفیعی همچنین در مورد نقاط قوت و ضعف این مجموعه توضیح داد: در این کتابها اعراب لازم در کلمات و حروف آیات قرآن به کار نرفته است در حالی که برای نوجوانانی که میخواهند با قرآن آشنا شوند باید اعراب لازم آورده شود. البته نباید فراموش کنیم در این مجموعه ترجمههای خوب و روانی از آیات قرآن ارایه شده است. همچنین اصطلاحات و واژگان و مفاهیمی که مطرح شده است، بسیار خوب بوده. باید توجه داشت که اصولاً ترجمه غیرتخصصی وجود ندارد و برای ترجمه هر موضوعی از هر زبانی باید به اصطلاحات و واژگان آن زبان آشنا بود. این حساسیت در کار ترجمه قرآن هم وجود دارد و بسیار مشکلتر است. در واقع نمیتوان مترجم قرآن بود ولی مفسر آن نبود. زیرا هرچه قدر بخواهید ترجمه صرف از قرآن داشته باشید اما در نهایت مجبورید به تفاسیر هم مراجعه کنید.
انتقال حس معنوی محتوا با استفاده از عکس
کوروش پارسانژاد، مدیر گرافیک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نیز در این مراسم گفت: این مجموعه 5 جلدی دو ویژگی برای من داشت که سبب شد روند تولید کار را با وسواس بیشتری دنبال کنم. یکی موضوع کتابها بود، معمولاً وقتی کتابهای مختلف ناشران دیگر را مرور و بررسی میکنم همیشه شاهد این مساله هستم که معمولا کتابهای دینی و موضوعی نسبت به سایر کتابها از رونق تصویری کمتری برخوردارند. شاید وقتی موضوع مذهب مطرح میشوند طراحان دچار محافظهکاری در کارشان میشوند و احساس میکنند اگر بخواهند راحت به این تصاویر بپردازند کارشان دچار سانسور و نگاه منفی میشود. این مساله در زمینه آثاری که در حوزه جنگ ایران و عراق نیز تولید میشود به چشم میخورد. من سالهای زیادی در این حوزه کار کردم و سعی کردهام نگاه مناسبی بر تن تولیدات آن بپوشانم و تالیف تصویری در خور محتوای آثار ارایه دهم. در آثار دینی هم تلاش کردم حرکتی رو به جلو داشته باشم. لذا این مجموعه هم به خاطر موضوعش این وسواس را به همراه داشت دلیل دوم حضور سعید روحافزا بود ما قبلا هم آثار دیگری با هم تولید کردهایم و همکفری هماندیشی و اعتمادی که وجود داشت کار را برای من سختتر کرده بود.
این تصویرگر همچنین اظهار کرد: در ارتباط با تک رنگ بودن تصاویر هم باید بگویم اولین اتودهایی که برای تصاویر این کتاب استفاده شد با تصاویر رنگی بود اما ما یک پالت رنگی برای این مجموعه در نظر گرفته بودیم و براساس مطالعه وسیعی که روی هنر ایرانی و رنگهایی که در گلیم و گبه و پارچههای سنتی و مساجد و رنگهایی که ریشه تاریخی در فرهنگ ما دارد، داشتیم، رنگهایی را به بخش محتوایی کتابها دادیم، بر این اساس اگر تصاویر هم رنگی میبود در تقابل رنگهای روبهرویی قرار میگرفت و مخاطب را دفع میکرد.
پارسانژاد درباره تصویرسازی این مجموعه نیز توضیح داد: این کتاب تصویرسازی صرف نبوده است بلکه ما عکاسی را به جای تصویرسازی استفاده کردیم تا حس معنوی لازم را به مخاطب منتقل کنیم. زیرا در تصویرسازیها تصاویر را روایی کار میکنند، اما این کار چون روایی نیست باید تصاویر خیلی معنوی میبود و به این دلیل از عکس استفاده کردیم.
در پایان مراسم از مجموعه پنج جلدی «بوی گل محمدی» رونمایی شد.