به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست بررسی ادبیات کودک و نوجوان با حضور محمدجواد زینعلی، مدیر انتشارات اوج خرد و علاقهمندان به ادبیات کودک، عصر امروز (سهشنبه 10 اردیبهشت) در بخش آموزشی سی و دومین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران برگزار شد.
محمدجواد زینعلی، در آغاز این نشست به ارائه تاریخچهای از ادبیات کودک و نوجوان پرداخت و گفت: وقتی که بشر روی زمین تکثیر یافت، برای سرگرمی احتیاج به قصه و داستان داشت. داستانها سبب شد که زمانهای طولانی که انسانهای اولیه داشتند، سپری شود و در واقع آنها برای گذران زمان به قصه پناه بردند. نخستین داستانی که در آن زمان شکل گرفت، داستان «درخت آثوریک و بز» است که در ژانر مناظره است.
مدیر انتشارات اوج خرد، افزود: البته پیش از اسلام اثر مکتوبی نداریم به جز کتاب «پنجه تنتره» که بعدها «کلیله و دمنه» شد. کلیله و دمنه بعد از اسلام به زبان عربی ترجمه شد تا اینکه در قرن 6 از عربی به فارسی توسط نصرالله منشی برگردانده شد و این داستانها همچنان در متون نظم ما استفاده میشود. همچنین کتاب دیگری که تاثیر زیادی در ادبیات کودک و نوجوان ما داشت «هزار و یک شب» است که در دوران صفوی از سوی عبداللطیف طسوجی از عربی به فارسی ترجمه شد و در قالب این داستانها، پیامهای زیادی به مخاطبان منتقل میشود.
وی در ادامه یادآور شد: باید توجه داشته باشیم که در داستانها و قصهها آنچه مهم است، پیامهایی است که از طریق قصه به مخاطبان منتقل میشود نه شخصیتهای داستان. ما میتوانیم پیامهای مورد نظرمان را در هر موردی از طریق داستان به صورت غیرمستقیم به بچهها منتقل کنیم تا برایشان قابل قبول باشد.
زینعلی در ادامه به کاهش گرایش بچهها به داستان و قصه اشاره کرد و گفت: امروزه تعداد راههایی که بخواهیم قصهها را به بچهها برسانیم، زیاد شده ولی مخاطبان خیلی به خواندن کتابهای داستان رغبت ندارند و تشنگی و شیفتگی کودکان و نوجوانان در دهه 60 و 70 برای خواندن قصه و داستان در بچههای نسل جدید وجود ندارد و به نظر میرسد میزان سرگرمیهای موازی مانند بازی و فضای مجازی بچهها را از قصه و کتاب دور کرده است.
مدیر اوج خرد گفت: جامعهای که بچههایش قصه و لالایی نشنوند و داستانهایش به دست کودکان نرسد، خطرناک است. امروزه تکنولوژیها، کارها را راحت کردهاند اما واقعیت این است که سادگی فرهنگی قدیم آرامش بیشتری به ما میداد. تکنولوژی باید در خدمت رسیدن به آرامش بیشتر باشد نه سلب آرامش. وقتی حضور پدر و مادر و گرمای آنها نباشد، بچه آرام نمیشود.
به گفته زینعلی، در دنیایی که آشفتگیها زیاد است، قصه میتواند در مقطع سنی حیاتی کودک آرامشبخش باشد و مهارتهای زیادی را به او بیاموزد. به نظر میرسد باید در ادبیات کودک بازنگری هوشمندانه صورت گیرد. باید اهل فن که تخصص در زمینههای جامعهشناسی، روانشناسی و مخاطبشناسی دارند، در ادبیات کودک بازنگری کنند. از سویی باید از سایر تمدنها و کشورهای موفق مانند کشورهای شرق آسیا در روشهای انتقال فرهنگ و تجربیاتشان در قالب داستان و قصه الگو بگیریم و براساس آن قصههایی را در کشورمان تولید کنیم. قصه تربیتکننده است و باید از این ظرفیت در ارتقای کودکان استفاده شود.