خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سحر ترهنده- روز جهانی کتاب کودک (2 آوریل) برابر با چهاردهم فروردین ماه به افتخار زادروز هانس کریستین اندرسن، نویسنده برجسته ادبیات کودکان نامگذاری شده است. دفتر بینالمللی کتاب برای نسل جوان(IBBY) در سال 1953 در کشور سویس تأسیس شد. یکی از فعالیتهای مستمر این دفتر برپایی روز جهانی کتاب کودک است. در این روز شعبههای ملی دفتر بین المللی در 74 کشور و سایر نهادهای مرتبط با دابیات کودکان، فعاليتهاي ويژهاي در زمينه كتاب و كودك در سطح جهانی برگزار میکنند. در ایران نیز شورای کتاب کودک به عنوان شعبه رسمی دفتر بینالمللی و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و... به مناسبت این روز مراسمی برگزار میکند.
هرسال یک نویسنده و تصویرگر از یکی از کشورهای عضو دفتر بینالمللی، پیام و پوستر این روز را آماده میکنند. در این دوره نیز کشور برزیل عهدهدار تهیه پیام و پوستر سال 2016بود. شعار و پیام روز جهانی کتاب کودک (2016-1395) را لوسیانا ساندرونی نویسنده برجسته برزیلی و تصویر پوستر را زیرالدو تصویرگر برجسته خلق کردهاند. شعار امسال (روزی روزگاری...) و پیام آن را فرزاد فربد، مترجم برجسته و نامزد دریافت لوح افتخار IBBY، به فارسی برگردانده است.
در ایران روز جهانی کتاب کودک چندان جدی گرفته نمیشود. امری که قطعاً دلایل گوناگونی، ازجمله کم اهمیت دانستن ادبیات کودک در مقایسه با سایر فرمهای هنری و ادبی، عدم اطلاع درست از دلایل انتخاب و امکانات موجود در چنین روزی و برنامههای کشورهای دیگر و مهم تر از همه تقارن این روز با نخستین روز کاری پس از تعطیلات نوروزی را میتوان برخی از علل آن دانست.
تولید کتاب کودک در ایران نسبت به سایر کشورهای پیشرفته از نظر کمی و کیفی جایگاه مناسبی ندارد. اما در مقایسه با کشورهای خاورمیانه، کتابهای کودکان ایران موفق و پیشرو هستند، سیستم نشر کتاب کودک در ایران تا حرفهای و اصولی شدن راه درازی دارد. هنوز نتوانستهایم بهصورت حداقلی هم که شده وارد بازارهای جهانی شویم و به دلیل بیتوجهی به قوانین بینالمللی کپیرایت، در مجامع بینالمللی در ترجمه و نشر آثار غیرفارسی چندان خوشنام نیستیم. البته باید یادآوری کرد که تصویرگری کتابهای کودک ایران توانسته جایگاهی نسبتا مناسب در منطقه و جهان به دست بیاورد، اما هنوز نتوانستهایم مخاطب داخلی را جذب مطالعه کنیم. عوامل و مشکلات بسیاری در این امر دخیل هستند که در این مقاله نمیگنجند و نیاز به بحث و کارشناسی جدی دارند.
برای بهتر شدن صنعت نشر باید به سوی حرفهای شدن و اصولی قدم برداشتن پیش رفت. قراردادهای موجود در نشر ایران غالباً اصولی نیست و حقوق مولفان و تصویرگران به درستی رعایت نمیشود. کیفیت چاپ کتابها نسبت به سایر کشورها پایین است. تعداد ناشران کتاب کودکی که سایت دو زبانه و فعال و به روز دارند بسیار کم است. قوانین و اصول مشخصی برای شکلگیری نشر کتاب کودک وجود ندارد و افرادی بدون هیچگونه تخصص و دانش ابتدایی نشر کودک به راه انداختهاند و حاصل کار آن شده است که میبینیم و هرساله تولید صدها کتاب بیکیفیت که سطح سلیقه خواننده را پایین میآورد یا مخاطبان اندک کتاب را هم از آن گریزان میکند، تولید میشود.
به امید سالی پربار و سرشار از موفقیت برای خالقان و فعالان ادبیات کودک ایران... سال نو و روز جهانی کتاب کودک بر همگان مبارک باد.