خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)-ملیسا معمار:جایزه جهانی آسترید لیندگرن، بزرگترین جایزه جهانی ادبیات کودک و نوجوان پس از جایزه هانس کریستین اندرسن است. این جایزه كه در سال 2003 براي گراميداشت خاطره آستريد ليندگرن، نويسنده مطرح كودكان و نوجوانان و صاحب کتابهایی چون «پیپی جوراب بلند» و «کارلوس روی پشتبام» از سوي دولت سوئد بنيان نهاده شده، به طور معمول در سالهاي اخير جايزه پنج ميليون كروني (500 هزار يورويي) خود را به هنرمنداني كه بهطور مشترك در تصويرگري و نوشتن براي كودكان فعال هستند، اهدا میکند.
هدف از اهدای این جایزه تقویت و بالا بردن کیفیت ادبیات کودک و نوجوان و همچنین بالا بردن حقوق کودکان در جهان است.
حضور بیش از 60 کشور در جایزه آسترید لیندگرن
در ایران چهار نهاد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، شورای کتاب کودک، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان هرساله نامزدهای مورد نظر خود را به عنوان نامزد به این جایزه اعلام میکنند. امسال بیش از 60 کشور از سراسر دنیا در این مسابقه شرکت کردهاند.
امسال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با بررسیهایی که از آثار نویسندگان انجام داده، همچون سالهای گذشته هوشنگ مرادیکرمانی را به عنوان نویسنده کتاب کودک و نوجوان و در بخش پروژههای ترویج کتابخوانی، کتابخانههای سیار روستایی کانون پرورش فکری معرفی کرده است. انجمن نویسندگان کودک و نوجوان نیز جمشید خانیان و علی اصغر سیدآبادی را بهعنوان کاندیداهای این انجمن برای دریافت جایزه آسترید لیندگرن در سال 2018 معرفی کرده است و شورای کتاب کودک و موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان هم به زودی کاندیداهای خود را به طور رسمی اعلام میکنند.
اما در این میان این سوال مطرح میشود که اگر همه این نهادها با یکدیگر همافزایی کرده و در نهایت یک یا دو کاندیدا را برای دریافت این جایزه معتبر جهانی معرفی میکردند و همه تلاششان را جهت معرفی بهتر و بیشتر آنها برای تهیه پرونده پربارتر انجام میدادند، آیا شانس برنده شدن نمایندهای از کشور ایران افزایش نمییافت.
انتخاب نامزدهای متعدد شانس برنده شدن ما را افزایش میدهد
فریدون عموزاده خلیلی، رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، در اینباره میگوید: مهمترین دلیل اینکه نامزدهای مختلف انتخاب میشود این است که هرکدام از این نهادها شاخصهها و دلایلی برای انتخاب نمایندگانشان دارند که لزوما برهم منطبق نیستند. ممکن است هدف اصلی همه این نهادها این باشد که بهترین نماینده را به این جایزه معرفی کند و تلاش میکند شاخصههای لازم را داشته باشد اما این شاخصهها برای هر نهادی متفاوت است و لزوما برهم منطبق نیستند و معمولا شاخصههای نهادهای دولتی با نهادهای غیردولتی با هم فرق دارد.
فریدون عموزاده خلیلی
وی در ادامه به سایر جوایز جهانی اشاره میکند و میافزاید: اگر برای جوایزی مانند اسکار از هر کشور یک نامزد معرفی میشود به این دلیل است که این نامزد از سوی یک نهاد که همان دولت است معرفی میشود نه از سوی نهادهای مختلف. لذا شاخصههای متفاوتی وجود ندارد. هرچند که برخی معتقدند اگر برای این جایزه هم کاندیداهای مختلف از سوی نهادهای مربوطه معرفی میشد، شانس برنده شدن افزایش مییافت.
به گفته عموزاده خلیلی، هیات داوران جایزه آسترید لیندگرن برای انتخاب برنده، به این مساله نگاه نمیکنند که چه کسی بهتر معرفی شده است، برای آنها مهم این است که چه نامزدی با معیارهایشان مطابقت بیشتری دارد. لذا ما در انجمن نویسندگان کودک و نوجوان سعی کردیم شاخصههایی را مورد توجه قرار دهیم که با ملاکهای هیات داوران جایزه آسترید لیندگرن تطابق بیشتری داشته باشد.
رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان معتقد است اینکه نهادهای مختلف در ایران نامزدهای متعددی معرفی میکنند شانس مطرح شدن و برنده شدن ما افزایش پیدا میکند زیرا اگر فقط یک نامزد معرفی شود ممکن است با معیارهای آنها مطابقت نداشته باشد و با حذف شدنش شانس برنده شدن ما نیز کلا از بین میرود درحالیکه وقتی نامزدهای مختلفی که براساس ملاکهای مختلف انتخاب شدهاند، داشته باشیم شانس بیشتری هم برای انتخاب شدن داریم.
داوران جایزه لیندگرن به دنبال شنیدن صداهای مختلف از یک کشورند
سحر ترهنده، داور دو دوره جایزه جهانی هانس کریستین اندرسن، عضو هیات مدیره شورای کتاب کودک و مسئول معرفی نامزد شورای کتاب کودک برای جایزه جهانی آسترید لیندگرن، نیز دراین باره میگوید: هیات داوران جایزه لیندگرن از کشور سوئد هستند و معمولا انتخابهایشان از کشورهایی است که ادبیاتشان برای آنها آشناست. من به یاد ندارم در طول سالهای گذشته کاندیدایی از خاورمیانه انتخاب شده باشد.
به گفته این نویسنده و تصویرگر، حسن اینکه در ایران نهادهای مختلف نامزدهای متفاوت معرفی میکنند، این است که شانس برنده شدن ما افزایش مییابد. چون هیات داوران این جایزه مدل انتخاب غیرقابل پیشبینی دارند، گاهی چند سال پیاپی تصویرگر انتخاب میکنند گاهی چند بار نویسنده و گاهی یک پروژه را انتخاب میکنند، و ترتیب مشخصی ندارد.
سحر ترهنده
وی در ادامه میافزاید: از سویی سیاست جایزه آسترید لیندگرن بر این اساس است که کاندیدای بیشتری به آن معرفی شود و خواهان تعدد است. براین اساس اختیار انتخاب نامزد را در کشورهای مختلف به چندین نهاد داده است تا کاندیداهای بیشتری به این جایزه معرفی شوند چون معتقدند هر نهاد معیارهای خاصی را برای انتخاب نامزدها مورد توجه قرار میدهد که از سوی سایر نهادها مورد توجه قرار نمیگیرد و با این کار میخواهند صداهای مختلف را از یک کشور بشنوند. درحالیکه سیاست جایزه بزرگی مانند هانس کریستین اندرسن اینگونه نیست و در ایران فقط شورای کتاب کودک است که میتواند هر سال یک کاندیدا را معرفی کند.
ترهنده همچنین درباره همافزایی نهادهای مختلف در ایران نیز میگوید: معمولا این نهادها در ایران با هم همکاری دارند و از هم بیخبر نیستند. مثلا در طول سالیان گذشته ما همیشه با کانون پرورش فکری یا موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان همکاری داشتهایم و وقتی نهادی فردی را معرفی میکند مدارکی را که برای تهیه پروندهاش جمعآوری کرده است در اختیار دیگر نهادها قرار میدهد. یا گاهی با هم مشورت میکنند و سعی میکنند یک نفر را معرفی کنند تا صدا قویتر شود.