به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نخستین نشست مبانی آموزشی ادبیات کودک و نوجوان در دوره ابتدایی با عنوان «رمان و ظرفیتهای آن برای آموزش ابتدایی» با حضور شهرام اقبالزاده، مهدی ضرغامیان، مونا سیفی و جمعی از معلمان و مربیان، صبح پنجشنبه (۲۶مهرماه 1397) در شهر کتاب ونک برگزار شد.
مهدی ضرغامیان در آغاز این نشست، هدف از برگزاری این جلسات را مطرح کردن این مساله عنوان کرد که ادبیات کودک و نوجوان ما در ایران بدنه تنومند و بزرگی پیدا کرده و میتواند به خوبی مدرسهها، معلمها و مخصوصا کتابهای درسی را تغذیه کند.
به گفته وی، تعداد نویسندگان و مترجمان ما در حوزههای مختلف ادبیات کودک کاملا زیاد شده است و به خوبی میتوانند تولید فکر کنند و این توانایی را دارند که در حوزههای مختلف، کتابهای درسی را تغذیه کنند در حالیکه آموزش و پرورش به طور کامل ادبیات کودک و نوجوان را نادیده میگیرد در حدی که آنها تصور میکنند اصولا ادبیات کودک و نوجوان وجود ندارد.
آثار ادبیات کودک و نوجوان باید جزء منابع اصلی کتابهای درسی باشد
این نویسنده و مترجم در ادامه کتابهای درسی مدارس کشورهای پیشرفته را با کتابهای درسی مدارس کشورمان مقایسه کرد و گفت: متن کتابهای درسی در این کشورها در مواد درسی مختلف مانند علوم و ریاضی را متخصصان از ادبیات کودک و نوجوان گرفتهاند و در هر کتابی نام دو یا سه نویسنده ادبیات کودک و نوجوان را میبینیم. متن این کتابها یا متعلق به یکی از نویسندگان کودک و نوجوان است یا برگرفته از یک کتاب مهم. درنتیجه کودک با نویسندگان آشنا میشود. تمرینهایی هم که در کتاب آمده از سوی متخصصان زبان آموزی و تعلیم و تربیت تهیه شده است، درحالی که کتابهای درسی ما را کارشناسان آموزش و پرورش تهیه میکنند که ممکن است نویسنده ادبیات کودک هم نباشند و در بسیاری از مواقع میبینیم نویسنده کتاب درسی نویسنده کتاب کمک درسی هم هست و به ندرت نویسنده کتاب درسی میبینیم که نویسنده ادبیات کودک هم باشد و این ضعف بزرگ سبب عقب افتادگی در آموزش و پرورش شده است.
وی در ادامه بیان کرد: اصولا معلمهای ما نیز نویسندگان و کتابهای مطرح حوزه ادبیات کودک را نمیشناسند و ما این نشستها را در حیطههای مختلف ادبیات، خواندنیهای علمی، کتابهای مرجع و حوزههایی مانند تصویرگری و شعر برگزار میکنیم تا نشان دهیم ما نویسندگان و ناشران کودک این توانایی را داریم که وارد آموزش و پرورش شویم.
به گفته ضرغامیان، نویسنده کودک کارشناس است و جایش در مدرسه است و میتواند همکار خوبی برای معلمان باشد. کتابهای کودک و نوجوان میتوانند وارد کلاسهای درس شوند و ما این ادعا را داریم که کتابهای کودکی که ناشران مختلف منتشر میکنند باید جزء منابع اصلی و درجه یک کتابهای درسی قرار گیرد.
رمان باید کودک را به آرامش خاطر واقعی برساند
شهرام اقبالزاده در این نشست به ویژگیهای رمان اشاره کرد و گفت: همیشه گره و پرسشی در رمان وجود دارد که تعلیق ایجاد میکند و کودک و نوجوان را با خود همراه میکند. معمولا برای کودکان فردیت مهم است و میخواهد از خانواده جدا شوند و وارد جامعه شوند و استقلال کسب کنند.
این نویسنده و مترجم افزود: کودک و نوجوان باید در رمان همواره راه فرار و امید داشته باشد. درواقع کارکرد رمان از زمانی که تعلیقی ایجاد میکند تا زمانیکه به گرهگشایی و پایان برسد، باید کودک را به آرامش خاطر برساند، آرامش خاطری واقعی نه دروغین.
به گفته اقبالزاده، رمان مهمترین ژانری است که جهان کودک را تمامرخ به تصویر میکشد و هربار یک بحران جدی این گروه سنی را طرح میکند. رمان ژانری است که میتواند روانشناسی و نگاه جامعه شناختی به کودک بدهد و در باروری و استقلال ذهنی و هویتیابی به او کمک کند و سبب آشنایی کودک با جمله و مفاهیم مختلف شود.
تاثیر جلسات کتابخوانی در بهبود زبانآموزی
مونا سیفی، نویسنده و از معلمان آموزش و پرورش نیز در این نشست به سابقه فعالیتش با دانشآموزان در مدرسه و جلسات کتابخوانی اشاره کرد و گفت: در طول سالهایی که در عرصه آموزش و پرورش کار کردم سعی کردم از هفت ساعتی که برای آموزش ابتدایی درنظر گرفته شده، یک ساعت را به آموزش کتابخوانی اختصاص دادم و در طول این جلسات شاهد کتابخوان شدن بچهها و چشیدن لذت مطالعه از سوی آنها بودم. همچنین این جلسات در بهبود جملهسازی، درک مطلب، دایره لغات و دیکته دانشآموزان بسیار مهم و تاثیرگذار است و من به طور غیرمستقیم توانستم تاثیر این جلسات را در زبانآموزی ببینم.
این معلم مدارس ابتدایی افزود: بعد از گذشت یک سال از برگزاری جلسات کتابخوانی در مدارس، تصمیم گرفتم هرماه رمانی را برای مطالعه به بچهها پیشنهاد دهم و خودم را محدود به رمان خاصی نکردم و اجازه دادم کودکان با دنیای رمان، زندگی کنند و رمانهایی در ژانرهای مختلف مانند فانتزی و ترسناک انتخاب کردم.
وی در ادامه بیان کرد: من از طریق رمانخوانی نمیخواستم مفهوم خاصی را به بچهها منتقل کنم. هدف من در درجه اول لذت بردن از کتاب بود و رسیدن به مفاهیم آموزشی را در مرحله بعدی قرار دادم.
سیفی همچنین به فعالیتهایی اشاره کرد که میتوان با کتاب رمان در کلاس درس انجام داد و گفت: در این جلسات میتوانیم به بچهها روش معرفی کتاب و تشویق کردن سایر دانشآموزان و صحبت درباره کتابی که خواندهاند، را آموزش دهیم. همچنین برگزاری جلسات پرسش و پاسخ، استفاده از انواع نمودارها، تهیه دفتر گزارش کتابخوانی و روخوانی فردی و دسته جمعی کتاب به درک بهتر مطالب کمک میکند.
این معلم در ادامه خطاب به مربیان و معلمان مدارس گفت: برای سهولت در انتخاب کتاب میتوانند به فهرستهایی که از سوی شورای کتاب کودک، کانون پرورش فکری، لاک پشت پرنده، رشد و کتابک منتشر میشود، مراجعه کنند.